خ-khe 
ئولماخ، خیریلداماخ
ئولماخ (اؤلماخ) ئولماخدی، خیریلداماخ ندی؟! (مرگ مرگ است، دیگر خِر خِر کردن چرا؟) به این معنا که حالا که فلان وضع موجود هست و شما هم باید آن را تحمل کنید شکوه و زاری دیگر چه معنائی دارد؟
خیر ایسته
خیر ایسته قونشووا، خیر گلسین باشووا – نظیر: نیکی را نیکی آید. نیکی کن تا نیکی ببینی.
خان
خان یورقانی میتیل اولماز – لحاف خان از جنس متقال نیست.
خاتین قیز
خاتین قیز خالاسینا چکر، قوچ ایگید دایی سینا – (خانم قیز خالاسینا چکر، خان اوغلان دایی سینا) – دختر خانم شبیه خاله اش میشود ، آقا پسر شبیه دایی ش.
خلقه ایت هورسه
خلقه ایت هورسه بیزه چاققال هوره ر – به مردم سگ پارس میکند به ما شغال.
خکه
خکه خکه دئیینجه قیش چیخار – تا تو بخواهی بگوئی خاکه (خاکه ذغال)، زمستان تمام شده.
خیاط
خیاطین ایگنه سی ایتمسه گونده اون دانا کؤینک تیکه ر – اگرسوزن خیاط گم نشود روزی ده تا لباس میدوزد.
خیر وئر
خیر وئر ، خیر گؤتور – خیر بده ، خیر بردار.
خراب اولماسا
خراب اولماسا آباد اولماز (مانند: بولانماسا دورولماز) – خانه تا خراب نشود آباد تمیشود (مانند: تا آب گل آلود نشود صاف نمیشود).
خالام بیلدی
خالام بیلدی، عالم بیلدی – خاله ام که این را بداند همه عالم این را خواهد دانست.
خادملیغی گامیشا وئرسن
خادملیغی گامیشا وئرسن سامانلیغی ئوزونه چیخار. ترجمه: اگر تولیت را به گاو میش بخشند کاهدان را بخود اختصاص دهد.
خالا ائوینه دادانان
خالا ائوینه دادانان، ار ائوینه خیر وئرمز. ترجمه: زنی که بخانه خاله اش عادت کرد دیگر بدرد خانه شوهر نمیخورد.
خالا خاطرون قالماسین
خالا خاطرون قالماسین! نظیر: محض خالی نبودن عریضه.
خالادان ایستیروخ
خالادان ایستیروق، وئرسه ده خالادی وئرمه سه ده. ترجمه: از خاله جان میخواهیم. اگر داد خاله مان هست. اگر نداد باز خاله مان هست.
خالام دوغوب
خالام دوغوب خالاجانیم هو چکیب. نظیر: شاه خانم زائیده ماه خانم درد میکشد.
خالامین د… اولسیدی
خالامین د… اولسیدی منه دایی اولاردی – ترجمه و نظیر: خاله را خایه بُدی خالو بُدی (مولوی).
خان یازییه ویرمیر
خان یازییه ویرمیر – نظیر: بروی مبارکش نمیاورد.
خان، بیز ایچریدن بوروندوق
خان، بیز ایچریدن بوروندوق (یا: قیزیشدوق) – ترجمه: خان، ما از درون گرم شدیم. توضیح: یکی از اعیان تبریز به نایب شفیع که از فراشان دولتی و مردی شوخ و بذله گو بود ده تومان داده و میگوید هوا سرد است. این را بگیر و یک سرداری ماهوت بخر و بسلامتی من بپوش. نایب شفیع… ادامهٔ مطلب ›
خاندیر خانه نشین
خاندیر خانه نشین – ترجمه: خان است خانه نشین. در یاره نجبای مندرسه بکار برند.
خانم، سنون اشاغیوی دا گؤرموشوخ
خانم، سنون اشاغیوی دا گؤرموشوق، یوخارووی دا! – ترجمه: خانم، ما بالایت را هم دیده ایم، پائینت را هم! توضیح: گدائی در زد. کدبانو که در طبقه فوقانی مشغول رفت و روب بود جواب داد که اگر پائین بودم احسانی در حق تو میکردم. گدا که دفعات از آن در مایوس رفته بود خندید و… ادامهٔ مطلب ›
خان،سیز بویورماسیدوز
خان،سیز بویورماسیدوز بیز توکّلی توکّلی ییه جاغیدوق! – ترجمه: خان، اگر شما نمیفرمودید ما همینطوری میخوردیم! توضیح: صیادی مرغ کوچکی را شکار کرده به حضور خانی برد تا انعامی بگیرد. خان که ممسک بود به وی میگوید: این مرغ را میبری منزل، میدهی زنت پرهایش را بکند و شکمش را پاره نماید و خوب بشوید… ادامهٔ مطلب ›
خانم سیندیران قاب
خانم سیندیران قابین سسی چیماز – ترجمه: وقتی خانم خانه ظرفی را بشکند صدایش در نمیاید.
خانا بیگه یارادی
خانا بیگه یارادی، کچل عباسا یارامادی؟! – ترجمه: لایق خان و بیگ شد لایق عباس کچل نشد؟!
خائن خوفلی اولار
خائن خوفلی اولار – ترجمه: خائن ترسو باشد.
خبر خیر گره ک
خبر خیر گره ک – نظیر: خبر بد به بوم گذار.
خبرینن نوبره آز قالیر
خبرینن نوبره آز قالیر – ترجمه: بزودی خبر هم میرسد، نوبر هم.
خجالت
خجالت دشمنون اولسون – ترجمه: خجل دشمنت باد. مراد آنکه چرا میفرمائید خجل شدید؟!
خجالتلیغوون یاریسی منیم!
خجالتلیغوون یاریسی منیم! – نظیر: لبت کلفت شد؟
خراب اولمیینجه
خراب اولمیینجه آباد اولماز – نظیر: هر بنای نو که آبادان کنند / باید اول کهنه را ویران کنند.
خراباتا گیره ن
خراباتا گیره ن ایشگه سین یوغونون آختارماز (مراغی) – ترجمه: کسی که به خرابات میرود اصراری در لاغری و چاقی (طرف) نمیگذارد.
خرابه تاپیلاندا
خرابه تاپیلاندا قحبه تاپیلمیر، قحبه تاپیلاندا خرابه (مراغی) – ن: آت اولاندا میدان اولماز…
خر دجالین پالانی
خر دجالین پالانی اولوب – ترجمه: مثل پالان خر دجال است.
خزینییه توپوره ن
خزینییه توپوره نین ئوز سققلینه یاپیشار – ترجمه: هر که به آب خزینه تف کند بریش خودش میچسبد. نظیر: تف سر بالا بریش آدم برمیگردد.
خطاديده دن خطا
خطاديده دن خطا اسگيك اولماز (مراغى) – خطا ديده عارى از خطا نباشد.
خلق آخرالزماندان قورخار
خلق آخرالزماندان قورخار، من اوليندن – مردم از آخر الزمان ترسند من از اول آن.
خلقه ايتلر هورنده
خلقه ايتلر هورنده بيزه ده آغزى باغلى كوچوكلر هوره ر – نظير: خلق رامار گزد ما را قورباغه.
خلقين عقلى
خلقين عقلى گؤزونده اولار – عقل مردم به چشمانشان است.
خلوت اولسا
خلوت اولسا قورت يوگوره ك اولار – در خلوت گرگ مهاجم تر شود.
خمير
خمير چوخ سو آپارار – خمير آب زياد لازم دارد. نظير: اين رشته سر دراز دارد.
چاخچاخی
چاخچاخی باشین یئره دؤگر، دگیرمان بیلدیغون ائلر – نظیر: مه فشاند نور و سگ عوعو کند.توضیح: چاخچاخی (چقچقه) اسباب کوچکی است از چوب که بر روی سنگ فوقانی آسیاب قرار دارد و با جست و خیز خود از ناب کوچک دانه ها را به جلو میکشاند. چاخچاخی در عین حال یک اسباب بازی کودکان است.
خوروزوم قاچيب
خوروزوم قاچيب، ئوزوم كه قاچماميشام! – خروسم فرار كرده اما من خودم كه فرار نكرده ام!
خوروزون له له گى
خوروزون له له گى گؤروكور – دُم خروس پيداست.
خوروزون سققلى
خوروزون سققلى آغارسا دا بهاسى اون دؤرت شاهى دير(رياحى).
خوش گونى
خوش گونى قاپيلاردا گئچر – روز هاى خوشش در خانه ديگران ميگذرد (مراد آنكه سور چران عجيبى است).
خوروز باننامینده
خوروز باننامینده سحر اولماز؟ – خروس نخواند صبح نمیشود؟
خير سؤيله مزه
خير سؤيله مزه دئديلر خير سؤيله سفردن قاييداندا سنه بير دون وئراق، دئدى بلكه قاييتمادوز؟!
خيرون قاپوندا
خيرون قاپوندا قالسين! – نظير: سرت را بخورد!
خيرى اولسيدى
خيرى اولسيدى آدين قويارديلار خيرالله – اگر خيرى داشت اسمش را ميگذاشتند خيرالله.
خيبر قلعه سين
خيبر قلعه سين فتح ائله ميسن؟ – مگر قلعه خيبر را فتح كرده اى؟!
